Het is belangrijk om niet in fake news te trappen. En het is al helemaal belangrijk om het niet zomaar te verspreiden. Je doet niet alleen jezelf een gunst, je voorkomt ook serieuze gevolgen. In dit artikel leggen we uit hoe desinformatie gevaarlijk kan zijn voor de maatschappij.
Tijdens de coronacrisis heb je misschien wel eens een bericht doorgestuurd gekregen over nieuwe maatregelen in Nederland. Op jouw beurt stuur je dit nieuws, vers van de WhatsApp-pers, door naar je vrienden en familie. Uiteindelijk bleek het appje fake news te bevatten, want de maatregelen bleken tijdens de persconferentie wel anders in elkaar te steken. Misschien wilde de schrijver van het appje simpelweg een grapje uithalen, misschien zat er meer achter. Met het verspreiden van nepnieuws zijn er namelijk bijna altijd drie drijfveren: invloed uitoefenen, geld verdienen of een grapje uithalen. En met de komst van sociale media gaat de verspreiding van fake news alleen nog maar sneller.
Technologie
Desinformatie bestaat al langere tijd. Sinds de komst van sociale media en nieuwe technieken heeft dit echter wel problematische vormen aangenomen. Er is niet altijd meteen duidelijk wat de realiteit is. Nepnieuws kan met de huidige technologie heel geloofwaardig overkomen. Neem dit geval van een ‘deepfake’ als voorbeeld. Met de komst van online platforms kunnen we ook sneller dan ooit berichten delen. Wanneer een bericht ons vermoeden over een bepaalde kwestie bevestigt, zit de muis al bijna op de deelknop. Dit wordt ook wel ‘confirmation bias’ genoemd. Een andere reden waarom nepnieuws de vrije loop lijkt te gaan, is doordat we het aantal likes en opmerkingen gelijkstellen aan betrouwbaarheid.
Sociale media proberen dit, soms tevergeefs, te stoppen. Een goed voorbeeld is Facebook die pagina’s van QAnon aan het verwijderen is. Ook Youtube doet dit, kijk naar Lange Frans en zijn podcast over complotten. Dit was eerst langere tijd niet het geval. Facebook heeft meerdere jaren rond de verkiezingstijd advertenties geplaatst met onjuiste informatie. Omdat er dit jaar grote kritiek kwam van verschillende partijen heeft het platform besloten dit niet meer te doen.
Natuurlijk is fake news dat verwijderd wordt een goed iets. Maar hoe zorgen we ervoor dat techgiganten niet de totale macht krijgen over wat wel en niet online staat? En hoe zorgen we ervoor dat zij geen censuur plegen? Hierover zijn nog niet genoeg regels en maatregelen getroffen. Hoewel het tot nu toe de goede kant op lijkt te gaan, is het waken voor persvrijheid geen slecht idee.
Trap niet in fake news
De beste manier om je tegen fake news te weren, is natuurlijk om het nieuwsbericht te checken. We zijn gewend om het nieuws wat we tot ons nemen snel aan te nemen. En als het nieuws je niet aanstaat, kun je zo een andere zender, krant of social mediaplatform vinden waar ander nieuws gedeeld wordt. Blijf daarom kritisch. Het nieuwsaanbod is zo groot, dat het belangrijk is om alles niet zomaar aan te nemen.
Krijg je een bericht doorgestuurd? Check dan de afzender en het doel waarmee het bericht doorgestuurd is. Is het als grapje bedoeld, probeert iemand je te overtuigen van iets, of is het gewoon uit interesse? Ook dan moet je kritisch blijven. Kijk op andere websites of platforms of hetzelfde nieuws geplaatst wordt.
Wees ook altijd kritisch op de bron. Inmiddels weten velen van ons dat pagina’s als De Speld en De Gladiool satirisch nieuws verspreiden. Deze “newsrooms” hebben een heel ander doel dan de NOS, RTL Nieuws, AD enzovoort.
Over TMI Academy
Je zou kunnen stellen dat fake news de reden is waarom TMI Academy bestaat. In 2016 gaven we de eerste workshop over fake news in het Beeld & Geluid museum. Tot op heden is de term niet veranderd en blijft er een noodzaak om hierover te onderwijzen. In onze workshop ‘Fake news’ leren we jongeren wat het verschil is tussen misinformatie en desinformatie. We leren hen om kritisch naar berichtgeving te kijken en leren hen hoe nepnieuws verspreidt. Wil je meer weten over ons workshopaanbod? Kijk dan op onze website.
Lees/kijktips:
Waarom is digitale geletterdheid zo noodzakelijk, en wat doet TMI hiermee?
Tips tegen fake news
Yellow Journalism: de geschiedenis van fake news
Nepnieuws, wat betekent dat nou precies?
Fake News Generator: Who starts viral misinformation?
Technologie
Desinformatie bestaat al langere tijd. Sinds de komst van sociale media en nieuwe technieken heeft dit echter wel problematische vormen aangenomen. Er is niet altijd meteen duidelijk wat de realiteit is. Nepnieuws kan met de huidige technologie heel geloofwaardig overkomen. Neem dit geval van een ‘deepfake’ als voorbeeld. Met de komst van online platforms kunnen we ook sneller dan ooit berichten delen. Wanneer een bericht ons vermoeden over een bepaalde kwestie bevestigt, zit de muis al bijna op de deelknop. Dit wordt ook wel ‘confirmation bias’ genoemd. Een andere reden waarom nepnieuws de vrije loop lijkt te gaan, is doordat we het aantal likes en opmerkingen gelijkstellen aan betrouwbaarheid.
Sociale media proberen dit, soms tevergeefs, te stoppen. Een goed voorbeeld is Facebook die pagina’s van QAnon aan het verwijderen is. Ook Youtube doet dit, kijk naar Lange Frans en zijn podcast over complotten. Dit was eerst langere tijd niet het geval. Facebook heeft meerdere jaren rond de verkiezingstijd advertenties geplaatst met onjuiste informatie. Omdat er dit jaar grote kritiek kwam van verschillende partijen heeft het platform besloten dit niet meer te doen.
Natuurlijk is fake news dat verwijderd wordt een goed iets. Maar hoe zorgen we ervoor dat techgiganten niet de totale macht krijgen over wat wel en niet online staat? En hoe zorgen we ervoor dat zij geen censuur plegen? Hierover zijn nog niet genoeg regels en maatregelen getroffen. Hoewel het tot nu toe de goede kant op lijkt te gaan, is het waken voor persvrijheid geen slecht idee.
Trap niet in fake news
De beste manier om je tegen fake news te weren, is natuurlijk om het nieuwsbericht te checken. We zijn gewend om het nieuws wat we tot ons nemen snel aan te nemen. En als het nieuws je niet aanstaat, kun je zo een andere zender, krant of social mediaplatform vinden waar ander nieuws gedeeld wordt. Blijf daarom kritisch. Het nieuwsaanbod is zo groot, dat het belangrijk is om alles niet zomaar aan te nemen.
Krijg je een bericht doorgestuurd? Check dan de afzender en het doel waarmee het bericht doorgestuurd is. Is het als grapje bedoeld, probeert iemand je te overtuigen van iets, of is het gewoon uit interesse? Ook dan moet je kritisch blijven. Kijk op andere websites of platforms of hetzelfde nieuws geplaatst wordt.
Wees ook altijd kritisch op de bron. Inmiddels weten velen van ons dat pagina’s als De Speld en De Gladiool satirisch nieuws verspreiden. Deze “newsrooms” hebben een heel ander doel dan de NOS, RTL Nieuws, AD enzovoort.
Over TMI Academy
Je zou kunnen stellen dat fake news de reden is waarom TMI Academy bestaat. In 2016 gaven we de eerste workshop over fake news in het Beeld & Geluid museum. Tot op heden is de term niet veranderd en blijft er een noodzaak om hierover te onderwijzen. In onze workshop ‘Fake news’ leren we jongeren wat het verschil is tussen misinformatie en desinformatie. We leren hen om kritisch naar berichtgeving te kijken en leren hen hoe nepnieuws verspreidt. Wil je meer weten over ons workshopaanbod? Kijk dan op onze website.
Lees/kijktips:
Waarom is digitale geletterdheid zo noodzakelijk, en wat doet TMI hiermee?
Tips tegen fake news
Yellow Journalism: de geschiedenis van fake news
Nepnieuws, wat betekent dat nou precies?
Fake News Generator: Who starts viral misinformation?
